«Ο Ναός μας είναι τρισυπόστατος ναός, προς τιμήν του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας και του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου»

 

ΒΙΟΣ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

 

 

Απολυτίκιο Προφήτου Ηλιού

Ὁ ἔνσαρκος ἄγγελος, τῶν προφητῶν ἡ κρηπίς,

ὁ δεύτερος πρόδρομος τῆς παρουσίας Χριστοῦ,

Ἠλίας ὁ ἔνδοξος,

ἄνωθεν καταπέμψας  Ἐλισαίῳ τήν χάριν,

νόσους ἀποδιώκει, καί λεπρούς καθαρίζει·

διό καί τοῖς τιμῶσιν αὐτῶν βρύει ἰάματα.

 

Η λέξη «προφήτης» του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου της μετάφρασης των «Εβδομήκοντα (Ο΄)» της Παλαιάς Διαθήκης, ετυμολογικά, προέρχεται από τις λέξεις [πρό και φημί] και σημαίνει «αυτός που μιλάει ενώπιον κάποιου ή κάποιων». Στην Παλαιά Διαθήκη η λέξη «προφήτης» αποδίδεται με την εβραϊκή λέξη ναβί΄ (näbî΄) που προέρχεται από το ρήμα ναβού (năbū), που σημαίνει «αναγγέλλω, διαλαλώ διακηρύττοντας» και δηλώνει τον διακηρύττοντα ή τον αναγγέλλοντα, στην συγκεκριμένη περίπτωση των αποκαλύψεων του Θεού. Οι προφήτες λοιπόν, στην Παλαιά Διαθήκη θεωρείται ότι μετέφεραν το θέλημα του Θεού στους ανθρώπους και προετοίμαζαν τον λαό για τον ερχομό του Μεσσία.  Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν προσωπικότητες και είχαν ενεργή συμμετοχή σε ζητήματα της πολιτείας. Κατά την περίοδο των βασιλέων εμφανίστηκαν φωτισμένοι προφήτες όπως, ο Νάθαν, ο Ηλίας, ο Μιχαίας κ.α., πού διακρίθηκαν κυρίως για τον αγώνα τους για την διαφύλαξη της καθαρότητας της θρησκείας του Ισραήλ και την καταπολέμηση ξένων, ειδωλολατρικών, επιρροών.

Ο Ηλίας ο Θεσβίτης ήταν από τους εξέχοντες προφήτες του Ισραήλ.  Το όνομα του στα εβραϊκά είναι «אליהו», προφέρεται «Ελιγιάχβ», που σημαίνει «Θεός μου ο Γιαχβέ». Επειδή έζησε κατά τον 9ο αιώνα δεν άφησε γραπτά κείμενα.  Ήταν γιος του Σωβάκ και καταγόταν από την κωμόπολη Θέσβη (σημερινή El  Istib) της Γαλαάδ (στην  Υπεριορδανία), (Γ΄ Βασιλειών 17,1).

Η προφητική αποστολή του Ηλία αναπτύχτηκε κυρίως στα χρόνια της βασιλείας του Αχαάβ (873 - 854 π.Χ.), καθώς και του διαδόχου του Οχοζία, μια αρκετά δύσκολη περίοδο για το Ισραήλ και την πίστη του στον αληθινό Θεό.

Ο Αχαάβ έλαβε ως γυναίκα του την Ιεζάβελ, κόρη του Ευβάαλ, βασιλιά της Τύρου (Φοινίκης) και εξαιτίας της προσπάθησε να επιβάλει τη λατρεία του θεού Βαάλ και στον λαό του Ισραήλ. Για τον σκοπό αυτό ανέγειρε θυσιαστήριο και βωμό στο Βαάλ - (Γ΄ Βασιλειών 16, 31-33) και διέταξε την δίωξη και τον φόνο των προφητών του Θεού εξοργίζοντας έτσι τον Κύριο, και Θεό του.

Τότε ο προφήτης  Ηλίας  παρουσιάζεται στο βασιλιά Αχαάβ και του αναγγέλλει ότι τα επόμενα χρόνια δεν θα πέσει στη γη ούτε δροσιά ούτε βροχή, παρά μόνο με προσταγή δική του (Γ΄ Βασιλειών 17,1).

Για να προφυλάξει ο Κύριος τον Ηλία από τους εξαγριωμένους βασιλείς κατά περίοδο της ξηρασίας, του είπε να κρυφτεί κοντά στον χείμαρρο Χερίθ, ανατολικά του Ιορδάνη και ότι θα δώσει εντολή στους κόρακες να φροντίζουν για την τροφή σου εκεί. (Γ΄ Βασιλειών 17, 24). Εξαιτίας όμως της ανομβρίας  ξεράθηκε ὁ χείμαρρος και τότε ο προφήτης παίρνει και πάλι νέα εντολή από τον Κύριο μα μεταβεί στην περιοχή της Σιδώνας και να φιλοξενηθεί από μία χήρα, την Σαρεπτά.  Φθάνοντας στην πύλη της πόλης ο προφήτης, είδε μια γυναίκα να μαζεύει ξύλα και της είπε να του δώσει νερό να πιεί και ένα κομμάτι ψωμί να φάει. Η χήρα τότε του απάντησε ότι δεν είχε παρά μια χούφτα αλεύρι στο πιθάρι και λίγο λάδι στο δοχείο, για αυτή και τον γιό της, ίσα για να φάνε κάτι πριν πεθάνουν.

Επιμένοντας ο προφήτης  Ηλίας της είπε να μην ανησυχεί και της ζήτησε να φτιάξει πρώτα μία μικρή μερίδα ψωμί για αυτόν και με το υπόλοιπο αλεύρι να φτιάξει για αυτήν και τον γιό της και ο Κύριος δεν θα αφήσει ούτε το πιθάρι να αδειάσει, ούτε το δοχείο, όπως και έγινε.

Ενώ χήρα φιλοξενούσε τον προφήτη, ο γιός της αρρώστησε βαριά και πέθανε.  Τότε ο προφήτης αφού προσευχήθηκε στον Κύριο τον ανέστησε και το παρέδωσε στη μητέρα του.

Στον τρίτο χρόνο της ξηρασίας ο Θεός είπε στον προφήτη να παρουσιαστεί στον Αχαάβ και θα έστελνε βροχή.  Ο προφήτης Ηλίας, τότε προκάλεσε τον Αχαάβ να διατάξει να συγκεντρωθεί όλος ο λαός του Ισραήλ στο όρος Κάρμηλος μαζί με τους 450 ψευδοπροφήτες του Βάαλ και τούς 400 ψευδοπροφήτες της Αστάρτης - προστατευόμενους της Ιεζάβελ. Για να αποδειχθεί ποιος είναι ο αληθινός Θεός, ο Ηλίας προκάλεσε τους ψευδοπροφήτες να βάλουν ένα μοσχάρι, αφού το κομματιάσουν, πάνω σε ένα σωρό ξύλα στο βωμό του Βαάλ, ενώ και αυτός θα έκανε το ίδιο με ένα άλλο μοσχάρι αλλά στο θυσιαστήριο του Κυρίου που είχε καταστραφεί από την Ιεζάβελ.  Ο Ηλίας το ξαναέστησε με 12 πέτρες - όσες και οι  δώδεκα φυλές του Ισραήλ - και έδωσε εντολή να καταβρέξουν τα ξύλα με τέσσερεις κάδους νερό. Οι ψευδοπροφήτες όπως ήταν φυσικό δεν κατάφεραν με τις προσευχές τους να ανάψουν την φωτιά, ενώ η προσευχή του προφήτη Ηλία έκανε να πέσει φωτιά από τον ουρανό που κατέκαυσε όχι μόνο τα ξύλα με το μοσχάρι, αλλά και το έδαφος.

Όλοι τότε παραδέχθηκαν τον αληθινό Θεό και αφού συνέλαβαν τους ψευδοπροφήτες του Βαάλ τους εξολόθρευσαν. Αμέσως μετά το γεγονός αυτό, ξέσπασε θύελλα και δυνατή βροχή σημαίνοντας το τέλος της τριετούς ξηρασίας.

Όταν η Ιεζαβέλ έμαθε το περιστατικό εξοργίστηκε και με αγγελιοφόρους απείλησε τον προφήτη Ηλία.  Ο προφήτης για να σωθεί πήγε στην ΒέερΣεβά, πού ανήκε στο βασίλειο του Ιούδα, όπου ο Κύριος σε όνειρο, τον διέταξε να μεταβεί στο όρος Χωρήβ, όπου έφτασε μετά από σαράντα μερόνυχτα οδοιπορία.  Εκεί σε μια σπηλιά όπου διανυκτέρευσε, ο Κύριος του εμφανίστηκε σαν ένας ήχος από ελαφρά αύρα, («φωνὴ αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος», Γ΄ Βασιλειών 19, 12) και του έδωσε εντολή να πάει στη Δαμασκό για να χρίσει τον Αζαὴλ βασιλιά της Συρίας, τον Ιοὺ υιὸν Ναμεσσί βασιλιά του Ισραήλ και τον Ελισαίο ως διάδοχό του.

Όταν επήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο προφήτης Ηλίας, πήρε τον Ελισαίο και βάδισαν προς τον Ιορδάνη ποταμό, όπου ο προφήτης έκανε τα νερά να ανοίξουν για να περάσει, χτυπώντας τα με τον μανδύα του. Στην συνέχεια ο προφήτης ρώτησε τον Ελισαίο τι θα ήθελε να του προσφέρει πριν αναληφθεί. «Και ο Ελισαίος του ζήτησε να του δώσει διπλάσιο το προφητικό του πνεύμα. Και ο Ηλίας του είπε: Δύσκολο πράγμα ζήτησες.  Ωστόσο αν με δεις τη στιγμή που θα αναλαμβάνομαι από σένα, τότε θα γίνει αυτό πού ζήτησες,·αν όμως δεν με δεις, δεν θα γίνει». (Δ΄ Βασιλείων 2, 10).

«Ξαφνικά, καθώς προσχωρήσαν συζητώντας, φάνηκε ένα άρμα από φωτιά, κι άλογα πύρινα τούς χώρισαν τον έναν από τον άλλον και ιδού ανέβαινε ο Ηλίας μέσα σε ανεμοστρόβιλο στον ουρανό – (καὶ ἰδοὺ ἅρμα πυρὸς καὶ ἵπποι πυρὸς καὶ διέστειλαν ἀνὰ μέσον ἀμφοτέρων, καὶ ἀνελήφθη ᾿Ηλιοὺ ἐν συσσεισμῷ ὡς εἰς τὸν οὐρανόν).» (Δ΄ Βασιλείων 2, 11).

Ο Προφήτης Ηλίας είναι τα πρόσωπα εκείνα της Παλαιάς Διαθήκης που έχουν σημαντική παρουσία στην Καινή Διαθήκη.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 20 Ιουλίου, οπότε και πιστεύεται ότι αναλήφθηκε στους ουρανούς.